Een deel van het geheel ...

De meesten onder u kennen bovenstaand zinnetje heel goed. Het komt uit het algemeen geldend zoektochtreglement uitgegeven door de VRB (later VZV). Waar sommigen (zowel deelnemers als inrichters) echter wel eens problemen mee schijnen te hebben, is met de exacte interpretatie van datgene wat in bovenstaande titel in de plaats van de puntjes moet komen te staan.

Hoe het principe ‘een deel van het geheel...’ is ontstaan, kunnen we het beste aantonen aan de hand van een voorbeeld:

Vraag:  Hoeveel dieren zijn hier afgebeeld op of aan of in de omgeving van het huis met huisnummer “20”?

In de omgeving van bedoeld huis kan men bijvoorbeeld een plaatje zien met “OPGEPAST VOOR DE HOND” waarop een hond is afgebeeld, plus nog een schild van West-Vlaanderen waarop een leeuw is afgebeeld. Nemen we nu ook aan dat als deurknop de afbeelding van een leeuwenkop werd gebruikt en dat men eveneens een leeuwenkop heeft afgebeeld als versiering voor de deurbel.

De hond en de leeuw op het schild van West-Vlaanderen tellen zeker mee. Men kan zich nu echter gaan afvragen of de twee LEEUWENKOPPEN ook als dieren mogen geteld worden, vermits het eigenlijk maar om een deel van een dier gaat. Het lijkt ons (en wellicht ook u) aannemelijk om dit inderdaad te doen. De kunstenaar had hier immers heel duidelijk de bedoeling om met deze beide leeuwenkoppen het dier ‘leeuw’ te symboliseren. Het juiste antwoord op de gestelde vraag is hier dan ook 4 .

Tot hiertoe lijkt alles vrij logisch en we willen het ook graag zo houden! Voor alle zekerheid heeft men dit principe toch vastgelegd in het algemeen reglement waarvan hoger sprake. De letterlijke tekst van dit reglement:

....... net als voor de herkenningspunten, ’n gedeelte van ’n geheel als dat geheel mag worden geteld, vooropgesteld natuurlijk dat het zichtbare gedeelte zeer duidelijk en zonder enige twijfel het geheel SYMBOLISEERT.

Met de opmerking ‘net als voor de herkenningspunten’ geeft men aan dat dit principe zowel geldt voor de gestelde vragen als voor de herkenningspunten die in de wegbeschrijving worden gebruikt.

Veronderstel bijvoorbeeld dat zich bij een viersprong een bord bevindt met de vermelding van de uren van de MISSEN in de gemeente waar u zich bevindt en dat op dit bord de kerktoren is afgebeeld. Dan mag u bij deze viersprong volgende opdracht uitvoeren:

15.  Bij kerk, viersprong R.

De kerktoren SYMBOLISEERT in dit geval eigenlijk de volledige kerk zodat het gedeelte (de toren) als het geheel (de kerk) mag worden beschouwd. Ook in dit geval is het principe heel duidelijk. Nochtans vergeet men als deelnemer (of als inrichter) wel eens de oorspronkelijke bedoeling van het reglement met als gevolg dat men de pedalen kwijtraakt en de fantasie op hol slaat. De oorzaak hiervan ligt in een FOUTIEVE INTERPRETATIE van dit reglement. Gemakshalve wordt dit reglementspuntje in het taalgebruik onder zoektochters wel eens als volgt AFGEKORT: ‘een deel van het geheel telt voor het geheel’.

Aan de hand van dit AFGEKORTE principe hebben we in het verleden ooit volgende FOUTIEVE zaken horen beweren:

* een afbeelding van een HAND is een PERSOON.

* een afbeelding van een SCHELP is een DIER.

* een afbeelding van een VISGRAAT is een VIS.

* een afbeelding van een DOODSHOOFD is een persoon.

Kortom, u kunt het zo gek of zelfs zo luguber niet bedenken of er zijn wel eens deelnemers en zelfs inrichters geweest die dergelijke zaken durfden beweren.

De fout die men hier maakt, is dat men de puntjes in de titel van dit artikel vervangt door slechts een gedeelte van wat in het reglement staat. Als je beweert ‘een deel van het geheel telt voor het geheel’  dan zijn bovenstaande beweringen natuurlijk waar... MAAR zo staat het NIET in het reglement. Een belangrijk woord in dit reglementspunt is immers het woord ‘SYMBOLISEERT’. Dit betekent dat ‘een deel van het geheel’ maar telt voor het geheel als het werkelijk de BEDOELING is met dit deel een bepaald geheel voor te stellen. We moeten ons dus steeds volgende vragen gaan stellen, vooraleer we een deel van het geheel gaan meetellen als het geheel zelf:

* Wat wil de persoon die een bepaald deel van een geheel afbeeldt, eigenlijk SYMBOLISEREN ? Wat is zijn BEDOELING ?

* Is het DEEL hier wel BEDOELD als afbeelding van een groter GEHEEL of is het DEEL hier bedoeld als GEHEEL op zich?

Wanneer iemand de BEDOELING heeft om een persoon af te beelden, dan gaat hij deze persoon ofwel volledig voorstellen ofwel alleen de bovenste helft van zijn lichaam, ofwel alleen zijn hoofd. In de laatste twee gevallen is alleen een deel van de persoon te zien maar toch is duidelijk dat de kunstenaar de BEDOELING had om hier als GEHEEL ‘een persoon’ te SYMBOLISEREN.

Op een tafereel (bijvoorbeeld van een kruisweg) zou het eventueel ook kunnen zijn dat een persoon slechts gedeeltelijk zichtbaar is omdat er bijvoorbeeld een andere persoon voor staat. Zo kunt u misschien alleen nog een arm zien uitsteken van deze persoon of één van zijn benen. Bekijk nu even volgende vraag:

VRAAG:  Hoeveel personen zijn hier op deze statie van de kruisweg afgebeeld?

In dit geval telt de persoon die zich achter een andere persoon bevindt ook mee, zelfs al ziet u maar een heel klein stukje van zijn lichaam. De reden hiervoor is opnieuw dat de kunstenaar hier duidelijk de BEDOELING had om als GEHEEL ‘een persoon’ te SYMBOLISEREN’. Alleen staat deze persoon op het tafereel wat verdoken opgesteld.

Veronderstel nu echter dat u op een bepaalde plaats (bijvoorbeeld in de omgeving van een zitbank) personen moet tellen en dat er zich op de plaats waar u moet zoeken een verbodsbord bevindt waarop een hand staat afgebeeld die een sigaret vasthoudt.

VRAAG: Hoeveel personen zijn hier afgebeeld in de omgeving van deze zitbank?

In dit geval telt de afgebeelde hand ZEKER NIET mee als persoon. Een hand is wel een deel van een persoon maar degene die dit verbodsbord bedacht had hier niet de bedoeling om een persoon af te beelden maar alleen maar om door middel van een duidelijk herkenbaar symbool aan te geven dat het op deze plaats verboden is om te roken.

Wie echt een mens wil symboliseren door middel van een losstaand lichaamsdeel tekent minstens zijn HOOFD.

Wie echt een dier wil symboliseren door middel van een losstaand lichaamsdeel tekent hoogstwaarschijnlijk zijn KOP.

Een losstaande schelp is daarom ook nooit de afbeelding van een dier. Sommige dieren wonen inderdaad in een schelp en misschien kan men deze schelp zelfs gaan beschouwen als een deel van hun lichaam. Maar als iemand ergens alleen maar een schelp afbeeldt, had hij waarschijnlijk niet de BEDOELING om daar een dier voor te stellen.

Opnieuw is hier het feit dat een schelp een deel is van het geheel (schelpdier) niet voldoende om de schelp als het geheel te gaan tellen. Men moet zich telkens afvragen : had de persoon die de afbeelding maakte de BEDOELING om hier een dier af te beelden of alleen maar een schelp op zich. In dit laatste geval is de schelp ZELF het geheel en niet te beschouwen als een deel van een groter geheel.

Soms ziet men op elektriciteitspalen of –cabines bordjes met het opschrift “LEVENSGEVAAR”. Op een dergelijk bordje komt vaak de afbeelding voor van een doodshoofd. Een doodshoofd is een DEEL van een persoon; het maakt immers deel uit van het menselijk skelet. Maar wat is de BEDOELING van het afbeelden van een doodshoofd op dergelijke bordjes? Heeft de maker een mens willen afbeelden en is hij daar maar gedeeltelijk in geslaagd? Natuurlijk niet, het doodshoofd wordt gewoon gebruikt als een symbool voor gevaar. Het is een op ZICHZELF staand voorwerp dat u ook wel eens op medicijnflesjes aantreft om te wijzen op het feit dat het hier niet om een ‘onschuldig’ geneesmiddel gaat. Het doodshoofd is hier niet BEDOELD als deel van een geheel maar het is ZELF een GEHEEL, bekend als internationaal symbool voor gevaar.

Ook op kruisbeelden treft men soms een doodshoofd aan. Ook hier is dit doodshoofd NIET BEDOELD als deel van een persoon maar als een symbool voor de dood of voor de plaats waar Christus gekruisigd werd: Golgotha betekent immers Schedelplaats. De op sommige kruisbeelden aangebrachte schedel heeft dus als BEDOELING te verwijzen naar die naam en niet naar een persoon.

Belangrijk is dus steeds na te gaan wat de BEDOELING is van het afbeelden van een DEEL vooraleer u het meetelt voor het GEHEEL!!!